Alles over het onderwerp Kennis

Wat is sectorkoppeling?DefinitieSectorkoppeling is een soort van buzzwoord geworden in de Europese energiesector. Doorgaans betekent het dat de traditionele scheiding van de energiesectoren van elektriciteit, verwarming en koeling, transport en industrieel verbruik vervangen wordt door een holistische aanpak. Sectorkoppeling wil de nationale economie koolstofvrij maken door zoveel mogelijk voor elektriciteit als energietoevoer te kiezen, waardoor we eindelijk een “volledig elektrische samenleving” bereiken. We moeten hiervoor een beroep doen op de volledige flexibiliteit van producenten en consumenten alsook op alle soorten energieopslag.

Soorten elektriciteitsmarktenDefinitieElektriciteitsmarkten kunnen onderverdeeld worden op basis van tijd, of op basis van eigenschappen. Er zijn verschillende types markten, waarvan de volgende drie het meest voorkomen: de elektriciteitsbeurs, de over-the-counter (OTC) markt, en de georganiseerde OTC, welke een voortdurende ‘clearing’ ondergaat.

Spelers op de energiemarkt

De huidige geliberaliseerde energiemarkt bestaat uit vele partijen die moeten samenwerken, maar ook winst proberen te behalen. De belangrijkste spelers van het huidige energiesysteem worden in onderstaand overzicht toegelicht.

De merit orderDefinitieDe handel in elektriciteit vindt plaats op verschillende elektriciteitsmarkten. De meest vooraanstaande zijn de futures, day-ahead, en intraday beurzen. Op sommige markten worden biedingen op lopende basis gematched, op de day-ahead markt wordt er dan weer een gezamelijke prijs per uur bepaald. Dit gebeurt op basis van de zogenaamde merit order. De methodologie wordt echter ook toegepast in de reservevermogenmarkten. In dit kennisartikel focussen we op de werkwijze van de merit order, terwijl de eigenschappen van de elektriciteitsmarkten zelf uitgebreid besproken worden in het artikel over energiemarkten.

Wat is een Power Purchase Agreement (PPA)?DefinitieEen Power Purchase Agreement (PPA) is een stroomafnameovereenkomst tussen twee partijen, zijnde een (groene) elektriciteitsproducent en een afnemer hiervan, zoals een elektriciteitsverbruiker of -handelaar. Een PPA omvat alle voorwaarden voor deze overeenkomst, zoals de hoeveelheid te leveren elektriciteit, de onderhandelde prijs, wie welke risico’s draagt, de vereiste boekhouding en de boetes indien het contract niet nageleefd wordt. Aangezien het een bilaterale overeenkomst is, kan een PPA aangepast worden naar de wensen van de betrokken partijen waardoor het leveringscontract vele vormen kan aannemen. Elektriciteit kan direct of virtueel via een PPA geleverd worden (zie verder).  

Doorgaans is een PPA een overeenkomst van lange duur, zoals tien of vijftien jaar. Ze neemt daarbij het risico op schommelingen op de elektriciteitsmarkten (gedeeltelijk) weg, wat wenselijk is voor grote, met schulden gefinancierde, projecten. PPA’s worden ook afgesloten bij voortzetting van de exploitatie van installaties voor hernieuwbare energie wanneer ze niet langer subsidies ontvangen.  

Binnen Nederland is een groei in het aantal PPA’s zichtbaar. Voorbeelden hiervan zijn NS en KPN, welke groene-stroomafnameovereenkomsten hebben gesloten voor de levering van groene stroom voor hun activiteiten.

Balanshandhaving in het Nederlandse elektriciteitsnetDefinitieProducenten, leveranciers en zakelijke verbruikers van energie nemen deel aan handel op de energiemarkten, zoals de futures en day-ahead markt. De volumes die ze in- en verkopen zijn gebaseerd op voorspellingen voor het verbruik en productie van de volgende dag, week of maand. De voorspellingen en de hierdoor ingekochte energie komen echter nooit volledig overeen met de werkelijke consumptie en productie. Deze verschillen ontstaan onder andere door het toenemende aandeel hernieuwbare energie, maar ook een steeds grilliger profiel aan de verbruikerszijde. Het verschil tussen de aangekochte of verkochte energie en daadwerkelijk afgenomen respectievelijk geïnjecteerde energie, resulteert in een onbalans. De som van alle onbalansen geeft de totale onbalans van het Nederlandse net. Noteer dat onbalansen elkaar gedeeltelijk opheffen. Als er bijvoorbeeld een lager dan voorspelde energieproductie is door een offshore windpark, maar hogere productie door een zonnestroompark, zal de totale onbalans gereduceerd worden.

Wat is een energy-only-markt (EOM)?DefinitieWie een energy-only-markt (EOM) zoekt, hoeft zelden ver te gaan. Sinds de liberalisering van de elektriciteitsmarkten in de laatste jaren is de energy-only-markt in vele Europese landen het elektriciteitsmarktmodel bij uitstek geworden. Conceptueel staat deze energy-only-markt lijnrecht tegenover de capaciteitsmarkt. Een energy-only-markt vergoedt enkel de werkelijk geproduceerde energie, terwijl een capaciteitsmarkt zelfs al de bereidheid om stroom te produceren vergoedt.  

Om de energievoorzieningszekerheid veilig te stellen, wordt de energy-only-markt aangevuld met een aantal flexibiliteitsoplossingen, zoals de regelvermogenmarkt. Daarnaast bestaan er nog meer aanvullende reservemodellen voor de energievoorzieningszekerheid, die conceptueel gebaseerd zijn op de capaciteitsmarkt.

Virtuele energiecentrale (VPP)DefinitieEen virtuele energiecentrale is een groep gedecentraliseerde entiteiten op het elektriciteitsnet die via een collectief stuursysteem worden beheerd. De entiteiten kunnen producenten van stroom zijn, zoals systemen op biogas, windkracht, zonne-energie, WKK of waterkracht, maar ook verbruikers van stroom, systemen voor de opslag van energie en Power-to-X-centrales (Power-to-Gas, Power-to-Heat). De ambitie van een virtuele energiecentrale is het collectief leveren van de elektriciteit en flexibiliteit vanuit het netwerk van verschillende systemen.
Iedere gedecentraliseerde speler die op de elektriciteitsmarkt energie produceert, opslaat of verbruikt, kan toetreden tot een virtuele energiecentrale. Een centraal systeem stemt niet enkel de verschillende installaties in de virtuele energiecentrale via een bijzonder algoritme af, het reageert ook – precies zoals grote energiecentrales – op de fluctuaties van het net en op de behoefte van beheerders van transmissiesystemen om het reservevermogen te benutten. Wat de stroomhandel betreft: een virtuele energiecentrale kan ook snel en efficiënt inspelen op prijssignalen van de elektriciteitsmarkten en de activiteit daaraan aanpassen.

Bevordering van biogas- en biomassacentrales met SDE+DefinitieBinnen SDE+ kunnen systemen voor de opwekking van elektriciteit, gas en warmte uit aantoonbaar duurzame biologische substraten worden gesubsidieerd. Het is mogelijk om alleen elektriciteit te produceren, om elektriciteit en warmte te produceren, of om elektriciteit, warmte en hernieuwbaar gas te produceren uit bio-energie. Als vaste biomassa binnen een installatie wordt omgezet in energie in plaats van biogas, moet deze biomassa, bijvoorbeeld hout, aantoonbaar uit duurzame bronnen afkomstig zijn. Deze duurzaamheidsverificaties moeten jaarlijks worden ingediend bij de RVO. Meer informatie hierover is te vinden bij de RVO in het portaal over duurzaamheidscriteria voor biomassa-installaties.

De steun voor de opwekking van energie uit biogas en biomassa is niet beperkt tot de opwekking van hernieuwbare energie: Ook de productie van duurzaam gas en warmteopwekking is subsidiabel en kan voor exploitanten rendabel zijn.  

Bij Next Kraftwerke richten we ons op het op de markt brengen van elektrische energie uit uw energieproductie en bieden daarnaast de marketing van balanceringsenergie uit biogas.

Hoe werkt SDE+ subsidie?DefinitieMet de SDE + (Stimulatieregel duurzame energieproductie) heeft de Nederlandse overheid in 2011 op basis van veilingen een bonussysteem voor de bevordering van duurzame energie in het leven geroepen. Het vervangt het eerder bestaande SDE-ondersteuningssysteem.  

De belangrijkste punten van de regeling zijn de technologieneutrale concurrentie tussen energiebronnen, het scheppen van investeringszekerheid voor gesubsidieerde projecten, flexibele premietarieven ten opzichte van de marktprijs en technologiespecifieke plafonds voor de maximale steunpercentages. In tegenstelling tot de meer statische steunregelingen voor hernieuwbare energie in andere landen, is de SDE+ beïnvloedbaar door jaarlijkse veranderingen.