Balanshandhaving in het Nederlandse elektriciteitsnet
Definitie
Monitoring door de transmissiesysteembeheerder
De resterende onbalans dient weggewerkt te worden om ongewilde uitwisseling van energie met buurlanden te vermijden. Daarom volgt netbeheerder Tennet ten alle tijden de netfrequentie en systeembalans op, en contracteert indien nodig balanceringsreserves bij marktpartijen. Dit vermogen kan ingezet worden om overschotten of tekorten weg te werken. Tennet besteedt verschillende reserveproducten uit, gebaseerd op de aard en duur van de verstoring. Het leveren van een dergelijk product vereist een variërende mate van flexibiliteit van een installatie of industrieel proces.
Soorten balanceringsenergie
De snelst reagerende balanceringsreserve is het Primaire Reservevermogen. Installaties aangesloten op het net vangen kleine onbalansen snel en automatisch op, om zo de frequentie constant te houden. Omdat de frequentie door de aangesloten installaties zelf gemeten wordt, zal er een autonome aanpassing van de installatie gebeuren bij een afwijking van de netfrequentie (50 Hz). Er is dus geen stuursignaal van de netbeheerder nodig.
Als de totale onbalans in het net groot of van lange duur is, wordt het Regelvermogen geactiveerd. Het Regelvermogen is in staat een groter vermogen te leveren of onttrekken en nauwkeurig door de netbeheerder gecontroleerd te worden, waardoor de meeste fluctuaties opgevangen kunnen worden. Met een resolutie van vier seconden stuurt de netbeheerder een nieuw werkingspunt uit naar de leveranciers van Regelvermogen, die dat snel en accuraat moeten opvolgen. Daarmee is Regelvermogen het meest complexe balanceringsreserveproduct.
Maak deel uit van de virtuele elektriciteitscentrale
Balanceringsenergie voor langdurige netstoringen
Echter, als de oorzaak van de onbalans te lang blijft aanhouden, zal de netbeheerder een derde type balanceringsreserve activeren om Regelvermogen vrij te maken. Het Reserve- en Noodvermogen kunnen voor een langere periode ingezet worden. Eenmaal geactiveerd, wordt een constant vermogen geleverd tot het einde van de activatie. Reservevermogen wordt door marktpartijen aangeboden in vrije biedingen, terwijl Noodvermogen vooraf gecontracteerd wordt. Reservevermogen is dus interessant voor marktpartijen die geen reserves op continue basis kunnen vrijmaken, maar wel capaciteit gedurende bepaalde tijdsblokken kunnen aanbieden.
Als beloning voor het ter beschikking stellen van balanceringsreserves krijgen marktpartijen een vaste vergoeding per MW en in sommige gevallen een activatievergoeding per MWh. De prijs wordt bepaald door de markt, waar biedingen in een merit order geplaatst worden waarvan de goedkoopste geselecteerd worden, totdat het door Tennet gewenste volume bereikt is.
Overzicht van de verschillende soorten balanceringsenergie
| Type balanceringsreserve (Nederlandse naam) | Gebruikelijke Europese naam | Uitleg |
|---|---|---|
| Primair Reservevermogen | Frequency Containment Reserve (FCR) | Wordt automatisch geactiveerd binnen enkele seconden bij een afwijking in de netfrequentie, en moet het volledig gecontracteerd vermogen binnen 30 seconden kunnen leveren. De netfrequentie wordt binnen Europa constant gehouden op 50 Hz. |
| Regelvermogen | Automatic Frequency Restoration Reserve (aFRR) | Wordt centraal aangestuurd door de netbeheerder Tennet en moet binnen 15 minuten volledig geactiveerd kunnen worden, met een minimale ramprate van 7%/min. Na activatie stuurt de netbeheerder elke 4 seconden een nieuw setpoint dat binnen een strikte nauwkeurigheidsband gevolgd dient te worden. Op deze manier kan de netbeheerder het evenwicht op een nauwkeurige manier bijsturen. |
| Reservevermogen (mFRRsa) & Noodvermogen (mFRRda) | Manual Frequency Restoration Reserve (mFRR) | Nood- en reservevermogen worden ingezet om het Regelvermogen weer beschikbaar te maken bij grote en langdurige onbalansen en moeten binnen 15 minuten volledig geactiveerd kunnen worden. Reservevermogen werkt volgens vrije biedingen, terwijl Noodvermogen vooraf gecontracteerd wordt. Bij grote onbalansen kunnen deze reserves gedurende minuten tot uren de netfrequentie ondersteunen. |
